Rehabilitacja to moja szansa na lepsze jutro, wesprzyj mnie w tej walce

Rehabilitacja

Koncepcja PNF

PNF - Prioproceptive Neuromuscular Facilitation - torowanie nerwowo-mięśniowe. PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem.

Koncepcja powstała w 1946 roku w kalifornijskiej klinice w Valejo. Tam, niemiecki neurofizjolog - dr Herman Kabat wraz z fizjoterapeutką - Maggie Knott pracowali nad PNF.

W Polsce doskonalenie wiedzy o PNF możliwe jest od czerwca 1997 roku, kiedy to, dzięki współpracy Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii i niemieckiego Centralnego Związku Fizjoterapeutów (Zentral Verband Krankengymnasten - ZVK) odbył się w Warszawie pierwszy kurs podstawowy.

Filozofia PNF

• pozytywne nastawienie do Pacjenta i jego problemu

• globalna obserwacja Pacjenta – nie zależnie od miejsca uszkodzenia

• intensywny trening (nie pod względnym wydolności) sumowanie bodźców, irradiacja (wzmocnienie)

• mobilizacja rezerw (częsta zmiana pozycji wyjściowych, zmiana normalnej kolejności ruchu, zadania domowe) – bez nich nie ma szans na poprawę.

• Myślenie funkcjonalne (czynności życia codziennego)

• Uzyskanie odpowiedzi na każdy bodziec

• Bezbolesna praca z Pacjentem.

Cel ten osiąga się poprzez:

• zastosowanie tzw. wzorców ruchu;

• wykonywanie wzorców ruchu zawsze w płaszczyznach skośnych (diagonalnych);

• zaakcentowanie w płaszczyźnie skośnej elementu rotacji.

Celem leczenia jest osiągnięcie najwyższego, możliwego do uzyskania poziomu funkcjonalnego. Jednak najpierw należy dokonać pełnej oceny aktualnych możliwości ruchowych.

Wzorce ruchowe:

1. łopatki

2. miednicy

3. kończyny górnej

4. kończyny dolnej

5. tułowia: lifting - wyprostny i chopping - zgięciowy

6. głowy i szyi

7. torowania odruchów mimicznych twarzy

8. torowania funkcji życiowych.

kombinacje wzorców łopatki i miednicy

Nazwy wzorców dla kończyny górnej w metodzie PNF

Nazwy wzorców dla kończyny dolnej w metodzie PNF

Założeniem koncepcji PNF jest maksymalne pobudzenie receptorów układu nerwowego. Spełnienie tego warunku wymaga następujących rodzajów stymulacji:

1. oporu - nie maksymalny, ale odpowiedni dla danego pacjenta;

2. promieniowania i wzmacniania - wykorzystanie synergii mięśniowych i sprawnych obszarów ciała,

3. elongacji - wydłużenie mięśni przez dobór pozycji wyjściowej;

4. wykorzystania odruchu na rozciągnięcie - bierne rozciągnięcie mięśnia tuż przed rozpoczęciem ćwiczenia;

5. właściwej sekwencji ruchu - najpierw aktywność mięśni obwodowych z zaakcentowaniem w stawie bliższym w  płaszczyźnie poprzecznej;

6. odpowiedniego ustawienia terapeuty - zawsze w płaszczyźnie ruchu;

7. odpowiedniego kontaktu dotykowego - chwyt nad pracującymi grupami mięśni;

8. właściwego kontaktu słownego - krótkie, precyzyjne, zdecydowane komendy;

9. kontrolowanie ruchu wzrokiem przez pacjenta - wykorzystanie narządu wzroku dla dodatkowej stymulacji;

10. alternatywnego zastosowania kompresji lub trakcji - kompresja w poprawie stabilizacji, trakcja dla ułatwienia dynamiki.

Zastosowanie podstawowych wzorców łączonych z różnorodnymi sposobami stymulacji stanowi poziom pierwszy - podstawowy dla metody PNF. Kolejnym etapem jest wykorzystanie tzw. technik specjalnych. Mogą one być wkomponowane w poszczególne wzorce, nierzadko też w konkretnych problemach terapii czynnościowej wykorzystuje się je oddzielnie. Celem tych procedur jest promowanie ruchów funkcjonalnych przez ułatwianie, hamowanie, wzmacnianie bądź rozluźnianie poszczególnych grup mięśniowych.

Podział technik stosowanych w koncepcji PNF

Techniki agonistyczne - praca tylko z agonistą

• Rytmiczne pobudzanie ruchu (Rhythmic initiation)

• Kombinacja skurczów izotonicznych (Combination of istonic)

• Odtwarzanie ruchu (Replication)

• Techniki wykorzystujące zasadę główną Stretch:

- Ponawiany stretch na początku ruchu (Repeated Stretch from the Beginning of the Range)
- Ponawiany stretch w czasie ruchu (Repeated Stretch throuhg the Range)

Techniki antagonistyczne - praca z agonistą i antagonistą

• Dynamiczna zwrotność ciągła (Dynamic reversals)

• Stabilizacja zwrotna (Stabilizing reversals)

• Rytmiczna stabilizacja (Rhythmic stabilization)

Techniki rozluźniające

• Trzymaj - rozluźnij (Hold - relax)

• Napnij - rozluźnij (Conctract - relax)

Techniki agonistyczne - praca tylko z agonistą

Rytmiczne pobudzanie ruchu (Rhythmic initiation)

Definicja:
Technika agonistyczna, przeprowadzana rytmiczne, w pełnym zakresie ruchu pacjenta, w czterech fazach:

1. Biernie (z mentalnym udziałem pacjenta)

2. Ruch wspomagany (pacjent pomaga terapeucie)

3. Z oporem

4. Pacjent wykonuje ruch samodzielnie

Cele:

1. Pomoc w rozpoczęciu ruchu, nauka i automatyzacja ruchu

2. Regulacja tempa i rytmu ruchu

3. Regulacja napięcia mięśniowego

4. Zwiększenie zakresu ruchu

5. Rozluźnienie

Kombinacja skurczów izotonicznych (Combination of istonic)

Definicja:
Jest to technika agonistyczna wykorzystująca w różnych fazach jednego ruchu: pracę dynamiczną (skurcz koncentrycznyny i ekscetryczny) oraz statyczną mięśni.

Cele

1. Poprawa koordynacji intra- i intermięśniowej

2. Poprawa siły i wytrzymałości ćwiczonych grup mięśniowych

3. Funkcjonalny trening ekscetrycznej kontroli ruchu

Odtwarzanie ruchu (Replication)

Definicja:
Technika agonistyczna ucząca pacjenta odtwarzania pokazanego mu ułożenia ciała lub stawu w ułożeniu funkcjonalnym.

Cele:

1. Samodzielne odtwarzanie pozycji

2. Ułatwienie (facilitacja) ruchów stosowanych przy wykonywaniu czynności dnia codziennego

3. poprawa czucia głębokiego

Techniki wykorzystujące zasadę główną Stretch:

- Ponawiany stretch na początku ruchu (Repeated Stretch from the Beginning of the Range)

Definicja:
Technika agonistyczna, w której rozciągnięta optymalnie w pozycji wyjściowej grupa mięśniowa otrzymuje od terapeuty dodatkowe bodźce rozciągające w postaci krótkiego szybkiego przeciągnięcia.

Cele:

1. Torowanie rozpoczęcia ruchu

2. Rekrutacja jak największej liczby jednostek motorycznych

3. Wzmacnianie trenowanej grupy mięśni

4. Zapobieganie zmęczeniu mięśni

Przeciwwskazania

• niestabilność stawowa

• osteoporoza, niestabilność stawowa

• uszkodzenie mięśni lub ścięgien

• choroby skóry

• wzorce głowy

- Ponawiany stretch w czasie ruchu (Repeated Stretch throuhg the Range)

Definicja:
Technika agonistyczna, w której pracująca grupa mięśniowa otrzymuje od terapeuty dodatkowe bodźce rozciągające w postaci krótkich, szybkich impulsów w kierunku przeciwnym do wykonywanego ruchu.

Cele:

1. Wzmocnienie pracującej grupy mięśniowej

2. Poprawa zakresu ruchu

3. Zapobieganie zmęczeniu mięśni

4. Pomoc pacjentowi w odnalezieniu prawidłowego kierunku ruchu

Przeciwwskazania:

• niestabilność stawowa

• niestabilność kostna, np. po złamaniach

• uszkodzenie mięśni lub ścięgien

• zbyt mała siła skurczu mięśniowego

• wzorce głowy

Techniki antagonistyczne - praca z agonistą i antagonistą

Dynamiczna zwrotność ciągła (Dynamic reversals)

Definicja:
Jest to technika zmienna, w której występuje naprzemienna praca koncentryczna agonistów i antagonistów, bez międzyczasowego rozluźnienia.

Cele:

1. Poprawa siły i koordynacji intermięśniowej

2. Zwiększenie siły i wytrzymałości trenowanych grup mięśniowych

3. Zwiększenie zakresu ruchu

4. Regulacja napięcia mięśniowego

Stabilizacja zwrotna (Stabilizing reversals)

Definicja:
Jest to technika zmienna mająca na celu stabilizację pozycji pacjenta.

Cele:

1. poprawa stabilności pozycji i równowagi

2. zwiększenie siły mięśni

Rytmiczna stabilizacja (Rhythmic stabilization)

Definicja:
Jest to technika zmienna, w której pacjent pracuje przeciwko oporowi rąk terapeuty, bez intencji ruchu.

Cele:

1. Redukcja bólu

2. poprawa stabilności i równowagi

3. wzmocnienie pracujących grup mięśniowych

Techniki rozluźniające

Trzymaj - rozluźnij (Hold - relax)

Definicja:
Jest to technika, rozluźniająca, której zadaniem jest poprawa zakresu ruchu przez dynamiczne napięcie przykurczonych mięśni antagonistycznych

Cele:

1. Rozluźnienie przykurczonych mięśni antagonistycznych w celu ułatwienia pracy agonistów

2. Poprawa biernego i czynnego zakresu ruchu

Napnij - rozluźnij (Conctract - relax)

Definicja:
Jest to technika rozluźniająca wykorzystująca fenomen rozluźnienia mięśni po ich napięciu, stosowana do terapii pacjentów z bólem. W tym celu wykorzystuje się statyczne napięcie bolesnych i przykurczonych mięśni.

Cele:

1. Redukcja bólu

2. Zwiększenie biernego i aktywnego zakresu ruchu

3. Rozluźnienie